Ljudske priče: Nada mijenja svijet!

„Kada sam sa ženama organizovala zajednički rad…“, „Jednom smo išle na sajam šljive i…“, „Neki dan, u mojoj bašti…“ – ovako počinje većina priča Nade Marković, predsjednice Udruženja žena Maja iz Kravice. Nada Marković je heroina svoje lokalne zajednice, koja sa svojim udruženjem implementira projekte od velike važnosti a ujedno i pruža podršku svim ženama u svojoj zajednici. Njeno herojstvo prelazi granice opštine u kojoj živi – Nada mijenja svijet ženske poljoprivrede.

Danas, 15. oktobra, obilježava se Međunarodni dan žena na selu/žena iz ruralnih područja. Ovaj datum prvi put je obilježen 2007. godine, kada se Rezolucijom Ujedinjenih nacija 62/136 priznala “ključna uloga i doprinos ruralnih žena, uključujući autohtonu kulturu za promociju poljoprivrednog i ruralnog razvoja, bezbjednost hrane i smanjenje siromaštva.“  Prema posljednjem popisu, preko dva i pol miliona stanovnika/ica spada pod ruralno stanovništvo. 14% od ukupno zaposlenih žena u BiH bavi se poljoprivrednim djelatnostima, ne računajući one koje su u penziji ili nisu zaposlene nego se bave pomenutom djelatnošću kao neplaćenim radom. No, uprkos ovim brojkama, institucionalna podrška često izostaje.

Kada sam upitala Nadu koliko svog vremena je posvetila upravo ekonomskom osnaživanju žena – ona je odgovorila „U periodu od 2000. do 2022. implementirano je više od 160 projekata od kojih je većina usmjerena na ekonomsko osnaživanje više od 400 žena“. Zamislite – Nada Marković je nesebično pomogla 400 žena na putu njihovog ekonomskog osnaživanja i ekonomske nezavisnosti.

Jedan od rezultata rada Nade Marković i Udruženja Maja jeste i otvaranje prve ženske poljoprivredne zadruge Žena koja za cilj ima ekonomsko jačanje žena kroz agrobiznise. Zadruga je danas samoodrživa i primjer jedne od najboljih praksi ovakvog tipa u BiH.

A, kada Nadu upitate šta je ono što smatra velikim problemom kao iz topa odgovara: ekonomsko nasilje. Ova vrsta nasilja nije prepoznata kao takva, te posljedično – ne postoji sistemski pristup rješavanju ovog problema. Ekonomski ovisne žene često trpe i druge vrste nasilja, a sve počinju upravo ekonomskim. “Ekonomskom nezavisnošću stvorila bi se prilika za žene da se bore za ostvarenje svojih prava u društvenom i političkom životu, ali i unutar svoje porodice” objašnjava mi Nada.

Kako stvoriti povoljnije okruženje za registraciju komercijalnog gazdinstva čija je nositeljica žena? Šta je nositeljica gazdinstva? Nada nam vrlo rado odgovara na sve upite: “Nositeljica komercijalnog gazdinstva je samozaposleno lice koje ima zdravstveno i penziono osiguranje a njezina cijela porodica zdravstvenu zaštitu.  Ovdje sam vidjela veliku mogućnost zapošljavanja poljoprivrednica koje mogu da iskoriste svoje resurse i usmjere ih ka ovome. Pokrenule smo nekoliko inicijativa  kampanja prema  lokalnim donosiocima odluka za izdvajanje budžetske stavke za podrsku zenama u registraciji komercijalnih gazdinstava. Ta odluka jos uvijek nije donesena, ali mi aktivno i neumorno radimo na tome da se to i desi u našoj zajednici.”

Samo neke od koristi ovakvih akcija za zajednicu su zapošljavanje žena sa sela, smanjenje siromaštva, sprečavanje odumiranja sela, podsticanje domaće proizvodnje, povećavanje konkurenosti na tržištu…

Na današnji dan sjetimo se svih Nada, heroina života na selu, ali i stanimo i kupimo domaće proizvode i vratimo makar dio ovoj zajednici koja je ćelija svakog društva – osnovna jedinica građe i funkcije svega živućeg.

Uz ostale projekte koje implementira, Centar za promociju civilnog društva implementira i projekat Gender Budget Watchdog Network, u sklopu kojeg je naša partnerska organizacija bila i pomenuto, Nadino, Udruženje Maja. Maja je implementirala projekat koji se ticao procjene budžeta Bratunca iz rodne perspektive uz zagovaračku kampanju koja se bavila poticajima poljoprivrednicama, kako bi se povećao udio žena koje su vlasnice poljoprivrednih gazdinstava.