Regulisanje finansiranja organizacija civilnog društva u FBiH iz javnih budžeta

Iskustvo u radu u oblasti izgradnje podržavajućeg okruženja za djelovanje civilnog sektora, jačanje kapaciteta uloge organizacija civilnog društva i analizu mehanizama javnog finansiranja OCD i njihove implementacije Aida Daguda i Dajana Cvjetković su pretočile u praktičnu politiku koja može služiti kao smjernica za uređnje ovog sektora.

Evidentno je da našu zemlju karakteriše kompleksno administrativno ustrojstvo, uključujući i ustrojstvo civilnog sektora, što onemogućava potpuno sagledavanje cjelokupne situacije. Dodatni izazov predstavlja i činjenica da u ovoj oblasti da gotovo i nema ustorjstva, te je nemoguće utvrditi tačan broj registrovanih udruženja i fondacija jer se one mogu osnovati na različitim administrativnim nivoima i upisati u različite registre (njih osamnaest), u skladu sa tri važeća zakona. Na nivou Bosne i Hercegovine postoji Zbirni registar udruženja i fondacija BiH u kojem se nalazi 27.4321 registrovana pravna lica (udruženja ili fondacije), zaključno sa 1. septembrom 2021. Ovaj registar je isključivo informativnog karaktera i informacije navedene u njemu se ne ažuriraju redovno što dodatno onemogućava kvalitetnu analizu sektora.

Veliki problem i dalje predstavlja nepostojanje unificiranog okvira za raspodjelu javnih budžetskih sredstava organizacijama i fondacijama, te nepostojanje centralizovanog sistema praćenja podataka, odnosno
procesa izdvajanja, dodjele i utroška/realizacije projekata sa jasnim rezultatima postignutim u zajednici i među ciljnim grupama. Ovakva situacija omogućava da se svake godine izdvajaju javna budžetska sredstva netransparentno, bez adekvatnih pravila i procedura što omogućava raspodjelu sredstava tako da se favorizuju organizacije koje su blagonaklone ili dobro povezane sa vladajućim strankama, dok se kompetencije i relevantnost organizacija zanemaruju.

Uz sve prepreke i kompleksnost sitema Centar za promociju civilnog društva vjeruje da je moguće urediti ovu oblast, ali sam zajedničkim strateškim djelovanjem koje treba biti usmjereno ka jednom cilju, osigurati transparentno i svrsishodno djelovanje organizacija.

Nemoguće je težiti uređenju bez jasne vizije koja bi bila predstavljena kroz strateški plan, ali ovaj dokument predstavlja dobru polaznu osnovu za zagovaranje za kreiranje strateškog plana razvoja civilnog društva. Danas je pravo vrijeme za donošenje takve odluke, i CPCD će uložiti dodatne napore da ohrabri članove i članice sektora ali i donosioce odluka da se odvaže i načine prvi korak na zahtjevnom ali neophodnom putu strukturianja civilnig sektora.